Westelijke Baardgrasmus op de campus!

Donderdag 14 april 2016

Op 1 april werd ik gevraagd of ik mee wilde doen aan de Campus Challenge. Dit evenement, dat plaatsvindt op 14 april, wordt georganiseerd door W.B.S.V. Sylvatica, de studievereniging van mijn studie (Bos- en Natuurbeheer). De bedoeling is om met meerdere groepjes studenten zoveel mogelijk soorten (van alle soortgroepen) te vinden. Het groepje dat de meeste soorten ziet, wint de wedstrijd. Vanwege mijn vogelkennis werd ik benaderd om een groepje te begeleiden, zodat de soortgroep vogels niet onderbelicht wordt.

Twee weken later, op 14 april, verzamelen we rond 7 uur ’s avonds op de campus om vervolgens in 3 groepjes van 5 man een uur lang het terrein van de Wageningen University uit te pluizen. Op een relaxte manier struinen we over het terrein en kunnen we soort na soort toevoegen aan het lijstje. Na een half uur (met vooral veel plantjes, maar ook o.a. een zingende Zwarte Roodstaart) verplaatsen we ons richting de natuurtuin naast het Lumen, aangezien we verwachten dat we onze soortenlijst hier flink kunnen uitbreiden. Gijs Baller, groepsgenoot en mede-JNM’er, stapt een waadpak in om het onderwaterleven in de vijver te bekijken. In de tussentijd luister en kijk ik aandachtig om mij heen en kunnen we enkele vogelsoorten toevoegen aan de daglijst (o.a. Boerenzwaluw, Zwartkop).

Rond 10 over half 8 zie ik een klein vogeltje bewegen in de houtsingel tussen de natuurtuin en de Mansholtlaan. Gauw pak ik mijn verrekijker en richt die op de meidoorn. Mijn adrenalinepeil schiet pijlsnel omhoog, want zag ik nou een zanger met blauwgrijze bovenzijde, dieprode keel & onderzijde en wit snorretje?! Veel ongeloof, dit kan niet waar zijn? Even knipperen met mijn ogen, opnieuw kijken, maar opnieuw zie ik dezelfde kenmerken. Een droog “Ehm guys, ik heb een Baardgrasmus…” volgt, waarop mijn groepsgenoten opmerkelijk weinig actie ondernemen. “Ja joh, hou op hoor.”, “Je kletst.” en soortgelijke reacties. Als ze vervolgens zien dat ik toch behoorlijk serieus ben, wordt toch maar actie ondernomen en lopen we het bruggetje over om de vogel terug te vinden. Eerst een kort berichtje in de Wageningse vogelappgroep (zie foto hieronder) en na een paar zenuwslopende minuten (die voor mijn gevoel uren leken te duren) ziet Gijs de vogel plotseling weer in de meidoorn zitten.

In de daaropvolgende minuten meld ik het nieuws in de whatsappgroep en piep ik de vogel. Binnen enkele minuten komen de eerste vogelaars (en de andere groepjes die deelnemen aan de challenge 😉 ) aangesprint. Gelukkig werkt de vogel goed mee en kunnen de aanstormende vogelaars allemaal aanschuiven. Tot een uur of 9 is de Baardgrasmus voor iedereen geweldig te zien, rustig bewegend door de toppen van de bomen en soms zelfs door de voorste rand van het struweel. De vogel is behoorlijk wijnrood op de onderdelen en dat rood loopt ook ver door, wat mogelijk zou duiden op een Westelijke Baardgrasmus. Ook de staarttekening lijkt op een Westelijke te wijzen. Rond kwart over 9 vliegt de vogel een meidoorn in en zoekt hij (nog net zichtbaar) een slaapplekje op. Hierdoor lukt het een aantal vogelaars nog net om de vogel in de schemering te zien (knap gedaan, Maurice!). Uiteindelijk hebben ruim 50 vogelaars de vogel deze avond nog kunnen zien. In de bijna anderhalf uur heeft de vogel geen geluid gemaakt.

Het baardgrasmussencomplex is een nogal ingewikkeld geheel. Sinds 2014 bestaat deze groep uit drie zeer gelijkende soorten die weer zijn onderverdeeld in verschillende ondersoorten. In NW-Afrika, het Iberische Schiereiland, Frankrijk en NW-Italië broedt de Westelijke Baardgrasmus (Sylvia inornata), vanaf Italië tot in Turkije de Balkanbaardgrasmus (cantillans) en op o.a. Corsica en Sardinië zit de Moltoni’s Baardgrasmus (subalpina). De verschillen tussen deze drie soorten zijn erg subtiel: de belangrijkste kenmerken zitten in de hoeveelheid wit in de staart en de verschillen in geluid. Van de ‘baardgrasmus’ zijn ongeveer 75 gevallen in Nederland. Bij de helft van de gevallen (37x) kon de exacte soort niet worden vastgesteld; tot nu toe zijn er 32 gevallen van de Balkanbaardgrasmus, 5 gevallen van de Westelijke en op dit moment is het enige geval van de Moltoni’s Baardgrasmus in herroulatie bij de CDNA.

Vrijdagochtend wordt de vogel al vroeg weer teruggevonden. De hele dag staan er groepjes vogelaars in de tuin en aan de andere kant van de singel, langs het fietspad dat langs de Manholtslaan loopt. In totaal bezoeken vrijdag minstens 300 vogelaars (waaronder ik) de vogel. Vanwege de drukte houdt de beheerder van de natuurtuin toezicht op het terrein om alles in goede banen te leiden. Ook zaterdag is de vogel aanwezig. Nu wordt de vogel ook zingend en roepend waargenomen. De discussies op verschillende fora lopen nog, maar vrijwel zeker gaat het hier om de 6e Westelijke Baardgrasmus van ons land. Extra bijzonder is dat dit beestje zo diep in het binnenland zit, buiten de kustzone zijn er namelijk maar enkele gevallen van baardgrasmussen (ongeacht welke soort).

Westelijke Baardgrasmus – Western Subalpine Warbler (photo: Martin van der Schalk).

Nog meer fraaie foto’s van de vogel zijn hier te vinden. Om de belangstelling aan te geven, tot op het moment van schrijven (16 april, 23.00 u) is de vogel ruim 500x ingevoerd, verspreid over drie dagen. Ik zal de vogel binnenkort indienen bij de CDNA. De Campus Challenge hebben we trouwens helaas op een paar soorten na verloren, misschien had ik toch wat minder tijd moeten besteden aan de grasmus. 😉