Aardige troostprijs voor het dippen van een Alpengierzwaluw

Zaterdag 25 maart 2023

Afgelopen dinsdag werd aan de rand van de stad Franeker (in Friesland) een Alpengierzwaluw ontdekt. Ook de volgende dagen werd de vogel gezien. Deze fraaie soort is in Nederland zelden twitchbaar, dus smeden broer Frank en ik een plan om zaterdag die kant op te gaan. Doordeweeks gaan was geen optie voor ons vanwege werkverplichtingen; bovendien is het niet te doen om na werk die kant op te tuffen (Franeker ligt helaas niet bepaald om de hoek voor een Utrechter). Gezien de weersvoorspellingen (regen en stormachtige wind) zijn de verwachtingen hooggespannen, want met zulk slecht weer zal de vogel niet gauw verkassen (is onze verwachting).

Frank staat om iets voor zevenen bij mij op de stoep en iets later beginnen we aan de lange tocht naar Friesland. De weersvoorspellingen zijn uitgekomen, want het waait vreselijk hard en we rijden geregeld buien tegemoet. Tegen kwart voor 9 komen we aan op de bestemming in Franeker; er loopt al een handjevol vogelaars te zoeken naar de Alpengierzwaluw, maar van de vogel ontbreekt ieder spoor. We lopen langs de plekken waar ‘ie de afgelopen dagen regelmatig is gezien, schuilen af en toe in de auto tegen de wind, maar de dwaalgast komt helaas niet meer in beeld. Ook enkele stops in het dorp op locaties met redelijk open zicht leveren geen succes op.

We kiezen ervoor om rond elven voorzichtig richting huis te gaan vogelen, zodat we nog enigszins in de buurt zijn als de Alpengierzwaluw onverhoopt toch weer gemeld wordt. Onze eerste twee stops liggen op de Afsluitdijk, waar we op de heenweg al vanuit de rijdende auto Grote en Middelste Zaagbekken en 2 Krooneenden zagen. Bij Kornwerderzand zwemt een groep van ongeveer 100 Toppers op de Waddenzee. Vervolgens rijden we naar Breezanddijk om te kijken of daar een leuke verrassing op ons ligt te wachten.

Aan de IJsselmeerkant zien we rond kwart voor 12 direct een groep duikeenden onderaan de dijk liggen: vooral Kuifeenden, maar ook opnieuw enkele Toppers. Iets verderop zwemmen enkele Middelste en Grote Zaagbekken. Het duurt niet lang voordat Frank alarmeert: hij heeft namelijk een verdachte topper in beeld waarbij hij direct aan Kleine Topper moet denken! De vogel ligt vrij dichtbij tussen de andere duikeenden, maar door de keiharde wind en het felle tegenlicht is de determinatie lastig te bevestigen. Bovendien slaapt de vogel vooral, slechts eenmaal zit de vogel kort met de kop uit de veren maar het gaat te snel om iets te kunnen zien. Wij sluipen heel voorzichtig de dijk af om beter zicht te hebben op de groep. Een slechte keuze blijkt al snel, want de gehele groep zwemt direct van ons af, de haven uit. Shit!

We houden de vogel in beeld, maar nu op veel grotere afstand. Door de gure omstandigheden hebben wij de snavel en de vleugels nog steeds niet kunnen beoordelen; twee belangrijke pointers om vooral gelijkende hybrides uit te kunnen sluiten. We kiezen ervoor om de vogel alvast met een slag om de arm te piepen via Dutch Bird Alerts zodat vogelaars in de buurt gealarmeerd zijn en wellicht kunnen helpen. Na een tijdje vliegt de vermoedelijke Kleine Topper ineens samen met 2 gewone Toppers een klein stukje onze kant op, waarbij we de tweekleurige vleugelstreep op de foto’s terug zien; yes!

Kleine Topper (midden) met 2 Toppers, let op de tweekleurige vleugelstreep – Lesser Scaup (center) and 2 Greater Scaups

Het duurt lang, maar na circa een uur komt de groep langzaam maar zeker weer richting ons gezwommen. Rond twee uur (dus ruim 2 uur na de ontdekking!) zit de groep met daarin de Kleine Topper eindelijk weer op de plek van de ontdekking en nu laat de vogel zich geweldig zien: een op en top Kleine Topper! Het waait nog steeds veel te hard en er komt nu zelfs af en toe een buitje over, maar het deert ons niet meer. Zelfs de snavelnagel kunnen we nu goed beoordelen én fotograferen.

Kleine Topper – Lesser Scaup

Kleine Topper – Lesser Scaup

Kleine Topper met op de voorgrond een vrouw Topper – Lesser Scaup and Greater Scaup

Kleine Topper (rechts) en Topper (links) – Lesser (right) and Greater Scaup (left)

Een leuke bonus zijn de 3 groepjes Dwergmeeuwen die overvliegen, leuk!

Dwergmeeuw – Little Gull

Het is inmiddels na drieën en na dit geweldige hoogtepunt vinden Frank en ik het genoeg geweest en beginnen we aan de terugreis. Alleen bij Kamerik stoppen we nog even, want hier lopen 2x 2 Zwartkopmeeuwen te foerageren in het gras, altijd een leuke soort! En zo komt er een einde aan deze opmerkelijke dag zonder Alpengierzwaluw, maar met een ‘eigen’ Kleine Topper. Om aan te geven hoe zeldzaam de soort is: op dit moment zijn er 31 Kleine Toppers aanvaard in ons land. Daarbij dient opgemerkt te worden dat er in het begin van de maand een bij Lemmer (ZW-Friesland) zat die niet meegenomen is in dit aantal; mogelijkerwijs betreft ´onze’ vogel hetzelfde individu.